JAK POWSTAJE POKARM?
Pokarm powstaje w gruczołach piersiowych, w pęcherzykach mlecznych, skąd przewodami mlecznymi spływa do zatok mlecznych. Zatoki leżą pod otoczką brodawki sutkowej. Następnie przewodami wyprowadzającymi, umiejscowionymi w brodawce, pokarm wydostaje się na zewnątrz. Aby dziecko mogło skutecznie pobierać pokarm z piersi, musi obejmować buzią znaczną część otoczki.
Proces wytwarzania pokarmu jest regulowany na drodze dwóch odruchów nerwowo-hormonalnych:
Odruch wytwarzania pokarmu (prolaktynowy)Ssanie piersi powoduje pobudzenie zakończeń nerwów czuciowych znajdujących się w skórze brodawki i otoczki. Bodźce są przekazywane do podwzgórza, a następnie do przedniego płata przysadki mózgowej, skąd uwalniana jest prolaktyna, która pobudza pęcherzyki mleczne do wytwarzania pokarmu.
Odruch może być zaburzony przez:
* dokarmianie,
* dopajanie,
* podawanie smoczków.
* Odruch pobudza prawidłowe, częste ssanie.
Odruch wypływu pokarmu (oksytocynowy)Drażnienie brodawki sutkowej i ssanie piersi powoduje pobudzenie zakończeń nerwów czuciowych znajdujących się w skórze brodawki i otoczki. Bodźce są przekazywane do podwzgórza, a następnie do tylnego płata przysadki mózgowej, skąd uwalniana jest oksytocyna., która kurcząc komórki mięśniówki gładkiej wokół pęcherzyków i przewodów, powoduje wypływ mleka z piersi.
Odruch może być zahamowany przez:
-silny ból
-zdenerwowanie, niepewność
-nikotynę i alkohol
Aby pobudzić odruch należy:

zapewnić matce spokój i wygodną pozycję do karmienia

odciągnąć niewielką ilość pokarmu

zrobić masaż mięśni szyi i karku

ocieplić pierś
Prawidłowy mechanizm ssania
[/b]
Prawidłowe ssanie piersi jest podstawowym czynnikiem powodzenia w karmieniu piersią. Badania ultrasonograficzne umożliwiły obserwację zmian zachodzących w buzi dziecka w czasie ssania piersi.
U dziecka prawidłowo przystawionego pierś i brodawka szczelnie wypełniają jamę ustną. Brodawka sięga do granicy podniebienia miękkiego i twardego, jest unieruchomiona. Język obejmuje pierś od dołu i pokrywa dolne dziąsła.
Zaburzenia mechanizmu ssaniaZaburzenia ssania prowadzą do wielu problemów laktacyjnych.
Mogą być spowodowane:

Nieprawidłowym przystawianiem do piersi

Podawaniem smoczków

Stosowaniem osłon na piersi (kapturki)
Jak zmienia się pokarm
Skład pokarmu jest zmienny i uzależniony od:
Czasu trwania ciąży (w pokarmie matki wcześniaka: więcej białka, tłuszczu, IgA, laktoferryny, sodu, chloru; mniej laktozy w porównaniu z mlekiem dojrzałym)
Okresu laktacji
Siara jest gęstym, żółtawym płynem. Jest jej niewiele, ale jest bardzo wartościowa. Nie warto rezygnować z karmienia w pierwszych dobach po porodzie i ulegać sugestii, że wtedy “nie ma pokarmu”. Wydzielanie siary rozpoczyna się już w III trymestrze ciąży i u każdej kobiety trwa przez kilka pierwszych dni po porodzie.W siarze znajdują się duże ilości białych krwinek i przeciwciał, które chronią dziecko przed infekcją i alergią.
Mleko przejściowe pojawia się w gruczołach piersiowych w III-IV dobie, gdy produkcja pokarmu gwałtownie wzrasta (nawał mleczny).
Mleko dojrzałe - okres dojrzewania mleka i stabilizowania się laktacji przypada na 2 - 6 tydzień po porodzie. Mleko dojrzałe jest niebieskawe, prześwitujące i wygląda zupełnie inaczej niż mleko krowie.
Tajemnica udanego karmienia piersią
CZY WIESZ ŻE...
Karmienie piersią nie jest, zwłaszcza dla mamy pierwszego dziecka, czynnością odruchową, ale jest umiejętnością. Sztuki tej uczą się matka i dziecko w pierwszych dniach, a czasem tygodniach po porodzie. Przestrzeganie poniższych zasad umożliwi każdej mamie długie i skuteczne karmienie.
Udany początekUdany początek to wczesne rozpoczęcie karmienia, najlepiej w pierwszej godzinie po porodzie. Wtedy noworodek jest bardzo aktywny i szuka piersi. Matka też jest maksymalnie nastawiona na zaspokojenie potrzeb dziecka. Kontakt "skóra do skóry" nowonarodzonego dziecka z matką pozwala na osiedlenie się na skórze dziecka niegroźnych dla niego bakterii ze skóry matki, ale także wzmacnia odruch szukania i ssania u dziecka i odruchy wyzwalające laktację u matki.
Skuteczna technika karmieniaZasady prawidłowej pozycji:

Każda pozycja do karmienia musi zapewnić wygodę mamie i dziecku.

Całe ciało matki powinno być rozluźnione.

Matka podaje pierś układając dłoń tak, że pierś jest podtrzymywana czterema palcami od spodu, a kciuk leży na piersi, palce znajdują się daleko od otoczki i nie uciskają piersi (jasne pole dla matki, ciemne pole dla dziecka).

Dziecko brzuszkiem przylega do ciała matki, twarzą jest skierowane do piersi

Kręgosłup dziecka jest wyprostowany, głowa nie zgina się (linia przechodząca przez ucho, ramię, biodro dziecka jest prosta)

Główka, plecy i pośladki dziecka są stabilnie podtrzymywane

Głowa dziecka znajduje się na wysokości piersi, usta naprzeciw brodawki
Tajemnicą udanego przystawienia dziecka do piersi jest wykonanie po kolei następujących czynności: 
przyjąć wygodną pozycję

dotykając brodawką ust dziecka, pobudzić odruchowe, szerokie otworzenie buzi

energicznym ruchem całego ramienia "nałożyć" otwartą buzię dziecka na pierś

ocenić, czy:
- buzia jest szeroko otwarta
- czubek nosa i broda dotykają piersi
- duża część otoczki w buzi dziecka
- policzki wypełnione, okrągłe -
- słychać połykanie (postękiwanie)
UWAGA !!Jeśli dziecko jest przystawione nieprawidłowo lub matka czuje ból, trzeba przerwać karmienie wkładając mały palec w kącik ust dziecka i powtórzyć powyższe czynności.
PAMIĘTAJ, ŻE....należy karmić, dopóki dziecko samo nie wypuści piersi
drugą pierś proponować, gdy pierwsza jest już rozluźniona
niektóre dzieci lubią pozostawać przy piersi, kiedy już nie przełykają, w tej sytuacji można odłączyć je od piersi wkładając delikatnie palec w kącik ust
Warto prawidłowo postępować 
Tylko dobra technika i prawidłowe postępowanie w laktacji zapewnia odpowiednią produkcję mleka. Podane niżej zasady dobrego postępowania w okresie karmienia piersią zapewniają utrzymanie produkcji mleka przez długi czas, a dzięki temu długie i skuteczne karmienie dziecka kobiecym pokarmem.

Należy karmić często, przynajmniej 8 razy na dobę

Należy karmić według potrzeb dziecka (gdy jest głodne) i potrzeb matki (gdy piersi są przepełnione)

Karmienie powinno trwać do zaspokojenia głodu dziecka i opróżnienia piersi matki

Nie należy podawać nic poza matczynym pokarmem przez pierwsze 6 miesięcy

Należy unikać stosowania smoczków, kapturków itp.

Moment karmienia powinien być momentem relaksu

Nie trzeba stosować specjalnej diety. Pić i zjadać takie ilości pożywienia, żeby zaspokoić pragnienie i głód

Należy kontynuować karmienie mimo choroby matki lub choroby dziecka

W drugim półroczu należy rozszerzać dietę dziecka o pokarmy stałe w oparciu o lokalne produkty: warzywa, owoce, kasze bezglutenowe i in. nie zastępując nimi karmień z piersi

Utrzymać karmienie piersią do drugiego roku życia lub dłużej. Mleko matki zapewnia skuteczną osłonę immunologiczną, szczególnie ważną w okresie wprowadzania do diety dziecka pokarmów uzupełniających.
POZYCJE DO KARMIENIA
NA SIEDZĄCO
W pozycjach siedzących plecy mamy powinny być wyprostowane i dobrze podparte. Pierś układa się wtedy naturalnie i jest najlepiej dostępna dla dziecka. Nogi opierają się na podłodze lub podnóżku. Na kolanach trzeba położyć małe poduszki lub zrolowany koc, tak aby dziecko i ręka matki były stabilnie podparte przez cały czas karmienia.
Klasyczna - dziecko przytulone brzuszkiem do brzucha matki, główka opiera się w zgięciu łokciowym, przedramię matki podtrzymuje plecy, a dłoń pośladki dziecka; pozycja najczęściej używana
Krzyżowa - dziecko jest ułożone jak w pozycji klasycznej, trzymane ręką przeciw do piersi, z której jest karmione. Dłoń matki podpiera kark i główkę dziecka, przedramię jego plecy.
Spod pachy - dziecko brzuszkiem jest zwrócone do boku mamy, nóżki znajdują się pod pachą. Dłoń mamy podtrzymuje główkę i kark dziecka, a przedramię jego plecy.
NA LEŻĄCO
Na boku - matka układa się na boku, ramię jest oparte na podłożu, nie na łokciu!Małe poduszki warto włożyć pod plecy i między kolana. Dziecko leży przy matce (brzuszek do brzucha), oparte na jej ramieniu lub bezpośrednio na podłożu.
Na plecach - dziecko jest ułożone na mamie, z boku podtrzymywane jej ramieniem i podparte poduszkami tak, by jego głowa znajdowała się na wysokości piersi.
Zalecana do karmienia po cięciu cesarskim w znieczuleniu przewodowym, kiedy dolna część ciała matki jest bezwładna.
Nieprawidłowa pozycja

matka pochyla się nad dzieckiem w czasie karmienia, ma napięte mięśnie

pierś jest uchwycona pomiędzy palec wskazujący i środkowy (chwyt papierosowy), palce leżą na otoczce

dziecko leży na plecach, głowę skręca do piersi, nie jest podparte poduszkami

broda dziecka jest przygięta do klatki piersiowej
Nieprawidłowe przystawienie:

matka "upycha" pierś w buzi dziecka

tylko brodawka w buzi dziecka

buzia przymknięta

wargi nie wywinięte

otoczka marszczy się

policzki zapadają się

słychać cmokanie, mlaskanie

ssanie jest bolesne dla matki

po karmieniu brodawka jest spłaszczona lub wyciągnięta
Jak odżywiać się w czasie karmienia
Jedzenie nie powinno być stresem, nie trzeba unikać ulubionych potraw tylko z powodu karmienia piersią. Należy jeść to co się lubi i pamiętać o kilku podstawowych wskazówkach.
Jeść potrawy lekkostrawne - głównie gotowane i pieczone , niskotłuszczowe
Jeść rozmaite produkty - im więcej różnorodnych produktów, tym mniejsza szansa na niedobór składników odżywczych, witamin, soli mineralnych
Grupa I: produkty zbożowe ( kasza, ryż, makarony, pieczywo)
Grupa II: warzywa i owoce
Grupa III: produkty białkowe roślinne i zwierzęce (mięso, ryby, jaja, mleko i jego przetwory, rośliny strączkowe)
Grupa IV: tłuszcze roślinne i zwierzęce, cukier (słodycze)
Jeść zdrowo - należy korzystać głównie z produktów I i II grupy, w mniejszych ilościach produkty z III i IV grupy, unikać słodyczy. Z grupy III korzystać tak, aby mięso czerwone jeść kilka razy w miesiącu, a jaja, drób, ryby - kilka razy w tygodniu. Spożywać 3 główne posiłki w ciągu dnia, nie przejadać się (zapotrzebowanie kaloryczne w czasie laktacji wzrasta o 500 - 600 kcal dziennie, co zaspokaja jeden niewielki posiłek)
Unikać produktów nieświeżych, niskiej jakości, konserwowanych i sztucznie barwionych, z dużą zawartością soli i cukru
Typowe używki mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie mamy i dziecka!!! 
Pić - według pragnienia (najlepsza jest woda, soki, naturalne herbaty owocowe, napary z ziół)

Robić sobie przyjemności - raz na jakiś czas pozwolić sobie na ciastko, słabą kawę czy kieliszek wina

Obserwować, jak dziecko reaguje - jeżeli po jakimś pokarmie u dziecka występuje niepokój, kolka jelitowa, wysypka, to takiego pokarmu należy unikać.
Grupy produktów, których spożywanie przez matkę może wywołać niekorzystne reakcje u dziecka:

Potrawy ciężkostrawne: tłuste wędliny, mięsa, sery, potrawy smażone

Produkty wzdymające: groch, fasola, kapusta, cebula

Produkty o zdecydowanym zapachu i smaku: czosnek, kalafior, ostre przyprawy

Silne alergeny: owoce cytrusowe, truskawki, kakao, czekolada, orzechy, ryby, jaja, mleko i jego przetwory
Jeżeli matka cierpi na alergię lub w najbliższej rodzinie dziecka występują choroby alergiczne, matka powinna profilaktycznie wyłączyć ze swojej diety produkty silnie alergizujące.
UŻYWKI 
Mocna kawa i mocna herbata w dużych ilościach - powodują nadmierną pobudliwość dziecka i trudności z zaśnięciem

Alkohol w dużych ilościach - może wywoływać u dziecka senność, wymioty, nadmierne pocenie, osłabienie, zaburzenia wzrostu (zarówno przyrostów długości ciała, jak i masy), spożywanie przez matkę 1g alkoholu /kg dziennie powoduje osłabienie odruchu wypływu pokarmu.
Papierosy Podczas spalania papierosa uwalnia się około 4000 substancji. Są wśród nich substancje rakotwórcze (przeszło 40), trucizny chemiczne i inne czynniki zaburzające normalne funkcjonowanie organizmu, również laktację. Papierosy są trucizną. Ale trucizną jest również dym papierosowy, który zatruwa biernych palaczy. Są nimi bardzo często dzieci i karmiące matki. Aż 4 miliony polskich dzieci wzrasta w atmosferze dymu papierosowego.
Kobiety są narażone na dym głównie we własnych domach, a także w miejscach pracy. Domownicy i współpracownicy często nie zdają sobie sprawy ze szkód jakie wyrządzają karmiącej matce. Często pouczają mamę karmiącą, że nie powinna jeść różnych rzekomo szkodliwych potraw, a za to spokojnie palą przy niej papierosy. Tym samym zaburzają jej laktację i narażają na wiele poważnych schorzeń.
Wpływ nikotyny na laktację:
- Nikotyna obniża poziom prolaktyny - jednego z głównych hormonów sterujących laktacją.
- Matki palące papierosy produkują mniej pokarmu, ich laktacja szybciej wygasa, czyli krócej karmią swoje dzieci niż matki niepalące.
- Matki karmiące, które nie palą papierosów, ale są narażone na dym tytoniowy w domu lub środowisku pracy, karmią krócej swoje dzieci.
Wpływ palenia i dymu papierosowego na zdrowie kobiety:
♣ zwiększenie częstości powstawania nowotworów w 14 narządach (m.in. w płucach, krtani, gardle, przełyku, nerkach, pęcherzu moczowym, trzustce)
♣ zwiększenie częstości występowania schorzeń układu krążenia (m.in. choroby wieńcowej, zawału serca, nadciśnienia)
♣ zwiększenie częstości występowania schorzeń układu oddechowego (m.in. przewlekłego zapalenia oskrzeli, astmy)
♣ wcześniejsza menopauza
Wpływ palenia i dymu papierosowego na zdrowie dziecka powoduje zwiększenie częstości:
♥ występowania chorób układu oddechowego zaostrzenie przebiegu astmy oskrzelowej
♥ zapaleń ucha środkowego
♥ zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych
♥ występowania zespołu nagłego zgonu niemowląt niższy wzrost częstsze pobyty w szpitalu
♥ występowania chorób układu oddechowego i krążenia oraz nowotworów w wieku dorosłym
Zarówno pokarm matki palaczki, jak i matki niepalącej przebywającej w atmosferze dymu tytoniowego, zawiera substancje pochodzące ze spalania tytoniu. Stężenie tych substancji w pokarmie matki palaczki i ich toksyczność jest ściśle uzależnione od intensywności palenia.
Im więcej i częściej matka pali, tym większe jest stężenie nikotyny w pokarmie i kotyniny w moczu dziecka. Po 12 godzinach od ostatniego papierosa w pokarmie nie ma śladu substancji toksycznych.
Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych zabrania palenia w szpitalach, przychodniach, szkołach, zakładach pracy i innych obiektach użyteczności publicznej poza wyraźnie wyodrębnionymi miejscami.
Mamo, chroń siebie i swoje dziecko przed dymem papierosowym: 
Nie pal papierosów i nie przebywaj wśród palaczy.

Nie pozwalaj nikomu palić przy Tobie i przy dziecku.

Wykorzystaj okres karmienia piersią na zaprzestanie palenia i zdrowe odżywianie.

Najbliższych zmotywuj do rzucenia palenia lub palenia poza domem.

Jeśli trudno ci jest jeszcze całkowicie rozstać się z papierosem, pal jak najmniej (1 - 5 sztuk) papierosów na dzień i nigdy nie pal przy dziecku.