To podaję dla mam karmiących, które zapewne przeżywają 1500 wątpliwości odnośnie karmienia, bo ja przeżywam może się na coś przyda.
Gdy boisz się, że masz za mało pokarmu
Zbyt mała ilość pokarmu, to najczęściej podawana przez matki przyczyna rozpoczęcia dokarmiania, co dość szybko doprowadza do przedwczesnego zakończenia karmienia piersią. Wiele sytuacji nie jest jednak rzeczywistym niedoborem, a jedynie przejściowym kryzysem laktacyjnym (obniżenie poziomu prolaktyny) lub wynika ze wzmożonego niepokoju matki o stan dziecka. Sporo matek, zwłaszcza pierwszego dziecka, wpada w stany niepokoju bez racjonalnej przyczyny. Często objawy fizjologiczne wywołują tak duży niepokój i niezadowolenie z siebie, że matka wpada w panikę, że jej dziecko jest zagłodzone lub chore. Należy więc z dużą ostrożnością podchodzić do skarg typu “mam za mało pokarmu”. Pierwszym i najważniejszym zadaniem jest odróżnienie sytuacji pozornego niedoboru od rzeczywistego obniżenia laktacji, spowodowanego nieprawidłowym przebiegiem karmienia.
POZORNY NIEDOBÓR POKARMU
Kiedy matce tylko wydaje się, że ma zbyt mało pokarmu, zadaniem pracownika służby zdrowia jest uspokojenie jej i upewnienie się, że matka postępuje prawidłowo. Wzmocnienie jej wiary we własne możliwości i sposoby postępowania z dzieckiem oraz nauczenie jak obiektywnie oceniać skuteczność karmienia to główne elementy “leczenia”. W czasie trwania kryzysu laktacyjnego matka powinna nastawić się na karmienie według potrzeb dziecka, nawet jeśli będzie musiała karmić dużo częściej niż dotychczas. Tylko częste ssanie piersi może przywrócić prawidłowy poziom hormonów i “przełamać” kryzys.
Oto wskaźniki skutecznego karmienia:
• Aktywne ssanie i słyszalny odgłos połykania (5-15 min)
• Przynajmniej 8 karmień / dobę, prawidłowa pozycja i przystawienie
• Odczucia związane z wypływem pokarmu (mrowienie, napięcie, krople pokarmu płynące z drugiej piersi)
• Rozluźnienie piersi po karmieniu - wyraźniej odczuwane w pierwszych tygodniach po porodzie; po ustabilizowaniu laktacji (po 6 tygodniu) i gdy karmienia są dostatecznie częste, piersi są miękkie przed i po karmieniu
• Dziecko aktywne, zadowolone
• 2 - 5 stolców w ciągu doby
• 6 - 8 mokrych pieluch w ciągu doby, mocz jasny, bezwonny
• Odpowiednie przyrosty masy ciała (120 - 240 /tydzień)
Monitorowanie masy ciała:
W Książeczce Zdrowia Dziecka jest zapisana masa urodzeniowa, a także masa ciała w dniu wypisu ze szpitala. Obliczając przyrost masy ciała należy od masy ciała w danym dniu odjąć najniższą znaną masę dziecka (nie urodzeniową, ale np. tę z dnia wypisu) i wynik podzielić przez liczbę dni lub tygodni. Prawidłowy przyrost masy na tydzień wynosi 120 - 240 gram i odpowiednio na dobę: 17 - 34 gram.
W pierwszych trzech miesiącach życia przyrosty masy ciała są zazwyczaj duże i typowo wynoszą 800-1200 g/m-c (zdarza się nawet 2000 g/m-c). Jako minimum przyjmuje się 500 g/m-c. W kolejnych miesiącach I półrocza przyrosty masy ciała są nieco mniejsze i wynoszą około 400-500 g/m-c. Patrz też: Jeśli dziecko słabo rośnie
Praktykowane wciąż jeszcze ważenie dziecka przed i po karmieniu nie jest miarodajne. Po pierwsze dlatego, że wartość odżywcza i kaloryczna pokarmu zmienia się w ciągu doby. Po drugie nie istnieje wzorzec, do którego można porównać pobraną (wyssaną) przez dziecko ilość pokarmu.
Rzeczywiste obniżenie laktacji
O rzeczywistym obniżeniu laktacji można pomyśleć, jeśli obserwujemy:
• Rzadkie karmienia (mniej niż 8 na dobę)
• Nie słychać połykania
• Dziecko bez przerwy chce być przy piersi, dużo płacze
• Dziecko jest mało aktywne, przesypia więcej niż 4 godziny (oszczędzanie energii)
Rzeczywiste obniżenie laktacji można rozpoznać jeśli obserwujemy:
• Mniej niż 2 żółte stolce na dobę
• Ciemne, zielonkawe stolce od 4 - tej doby
• Mniej niż 6 mokrych pieluch od 4 - tej doby
• Mocz jest ciemny, o ostrym zapachu
• Objawy odwodnienia
Rzeczywiste obniżenie laktacji potwierdza:
• Spadek masy ciała powyżej 10% masy urodzeniowej
• Przyrosty masy ciała mniejszy niż 17g/dobę lub 120g/tydzień
• Dziecko nie osiąga masy urodzeniowej po 3 tygodniach
• Krzywa wzrostu ostro spada
Przyczyny
Główne:
• Nieprawidłowa technika karmienia
• Zbyt mała częstość karmień, zbyt krótkie karmienia, zaprzestanie nocnych karmień
• Dokarmianie, dopajanie, używanie kapturków, podawanie smoczków-gryzaczków
Rzadsze, ale trzeba je brać pod uwagę:
• Niedorozwój tkanki gruczołowej, niedomoga hormonalna matki
• Przewlekły stres, przemęczenie matki
• Choroba dziecka, wcześniactwo (słabe, nieefektywne ssanie)
Czy wiesz, że laktację obniżają:• Leki
• Palenie papierosów i narażenie na dym papierosowy
• Alkohol
• Choroba
• Skrajne niedożywienie
• Ciąża
Jak odbudować laktację:
Podstawą udanego przywrócenia laktacji jest silna motywacja matki. Znając sytuacje, gdy rozbudzono laktację u kobiet, które nie urodziły dziecka, wiemy na pewno, że w większości przypadków rzeczywistego niedoboru pokarmu, relaktacja jest możliwa.
Oto kolejne kroki “leczenia”:
Skorygowanie wszystkich nieprawidłowości związanych z karmieniem
Wyeliminowanie wszystkich możliwych czynników zaburzających laktację
Zwiększenie stymulacji gruczołów piersiowych przez karmienie co 1,5 godziny w dzień, co 3 godziny w nocy (przynajmniej 10 - 12 karmień /dobę), podawanie obydwu piersi w czasie jednego karmienia
Odpoczynek, najlepiej razem z dzieckiem w łóżku
Stosowanie środków uznawanych za mlekopędne (koper, anyżek, czarnuszka, Galaktogel)
Jeżeli zaburzenia w przyroście masy ciała są duże, konieczne jest dokarmianie dziecka. W tym celu, należy odciągać pokarm przy pomocy elektrycznego laktatora. Jeżeli dziecko ssie słabo lub nieprawidłowo, przez kilka pierwszych dni należy skoncentrować się głównie na na odciąganiu. Jeśli odciąganego pokarmu jest za mało należy uzupełniać porcje mieszanką hypoalergiczną. Nie należy dokarmiać dziecka po każdym karmieniu. Jeśli przyrost masy mieści się między 100 - 90g/tydz. wystarczą 3 porcje po 40 - 60 ml na dobę. Jeśli poniżej 90 g/tydzień - 5 porcji po 60 ml na dobę. Pokarm podaje się kubeczkiem, drenem, strzykawką. Praktyczny jest także zestaw SNS (System Wspomagający Karmienie firmy Medela), dzięki któremu dokarmianie odbywa się przy piersi.
Masę dziecka kontroluje się co 2 - 3 dni, w miarę normalizowania przyrostów wagowych stopniowo zmniejsza się dokarmianie.
