1 miesiąc (noworodek)
• ma rączki i nogi podkurczone, a dłonie zaciśnięte w piąstki;
• w pozycji na brzuchu unosi główkę i przez krótką chwilę utrzymuje ją w górze;
• zaciska rączkę, gdy poczuje, że się ją dotyka;
• przy podciąganiu z pozycji leżącej na plecach nie potrafi usztywnić szyi, więc główka opada mu do tyłu;
• zatrzymuje na chwilę wzrok na przedmiotach trzymanych w odległości 30 - 40 cm od niego. Często odwraca główkę w kierunku źródła światła;
• wydaje gardłowe dźwięki, a także głośno płacze dla wyrażenia emocji i potrzeb, np. gdy jest głodne lub coś mu dolega;
• uspakaja się po wzięciu w ramiona i przytuleniu (ukołysaniu);
• rozsyła pierwsze odruchowe uśmiechy.
2 miesiąc (noworodek)
° leżąc prostuje rączki i nóżki;
° opierając się na przedramionach prostuje tułów i na krótko unosi głowę, która jeszcze się chwieje;
° podciągane do pozycji siedzącej próbuje utrzymać główkę sztywno;
° coraz intensywniej obserwuje przedmioty i osoby oraz śledzi ich ruchy wodząc wzrokiem;
° zaczyna reagować na dźwięki, odwraca się w kierunku, z którego dochodzi dźwięk;
° wymawia pojedyncze samogłoski, a płacz przyjmuje różne barwy i natężenie;
° na osoby pojawiające się w polu widzenia i zwracające się ku niemu coraz częściej reaguje uśmiechem.
3 miesiąc (noworodek)
• leżąc na plecach potrafi odwrócić się na lewy lub prawy bok i trzymać prosto głowę;
• podnosi ręce i trzymając w zasięgu wzroku ogląda je, by wreszcie włożyć paluszki do buzi;
• podtrzymuje w ręce podaną mu zabawkę, ogląda ją i próbuje nią poruszać;
• zaczyna reagować głośnym śmiechem i gruchać, wydając dźwięki składające się z samogłosek i spółgłosek, jak np. ga, egu, grrhu, erre;
• więź z osobami z najbliższego otoczenia dziecka staje się coraz silniejsza.
4 miesiąc (niemowlę)
° leżąc na plecach potrafi obrócić się na bok, który samo wybierze;
° trzyma prosto głowę;
° leżąc na brzuchu, podnosi głowę i pewnie podpiera się rączkami;
° zaczyna poznawać różne zabawki i bada je wkładając do ust;
° doskonali sposób wyrażania się i z przyjemnością wydaje dźwięki o różnym natężeniu;
° wykazuje coraz więcej zainteresowania otoczeniem, rozgląda się ciekawie dookoła i potrzebuje częstszego kontaktu z rodzicami.
5 miesiąc (niemowlę)
♥ obraca się z pleców na boki, a czasem nawet na brzuch;
♥ leżąc na plecach unosi głowę, aby lepiej widzieć przedmioty i osoby znajdujące się w jego otoczeniu;
♥ leżąc na plecach podpiera się stopami o posłanie i lekko unosi tułów, usiłując zrobić tzw. mostek;
♥ leżąc na brzuszku, wskutek prostowania ramion i nóg wykonuje ruchy jak podczas pływania lub figurę przypominającą tzw. kołyskę;
♥ z łatwością przewraca się z brzucha na plecy;
♥ koncentruje uwagę na zabawkach, przekłada je z ręki do ręki;
♥ śledzi wzrokiem przedmiot upuszczany na podłogę;
♥ zaczyna rozmawiać samo ze sobą, łączy samogłoski ze spółgłoskami np. dada, agaggaa;
♥ jest coraz bardziej aktywne i wesołe, często się uśmiecha, płacze o wiele rzadziej niż w poprzednich miesiącach, jest bardziej zainteresowane otaczającym je światem.
6 miesiąc (niemowlę)
♣ leżąc na plecach pewnie unosi głowę, bawi się rękami oraz posadzone pozostaje w tej pozycji przez jakiś czas, ale brak mu jeszcze stabilności;
♣ często chwyta przedmioty oboma rękami;
♣ odróżnia różne przedmioty i potrafi okazać niechęć lub aprobatę;
♣ ulubioną zabawą, na którą dziecko reaguje radosnymi okrzykami jest zabawa w „a ku ku”;
♣ coraz wyraźniej kształtuje się poczucie przynależności do rodziny, na członków rodziny maluch reaguje gaworzeniem i śmiechem;
♣ w stosunku do osób obcych staje się nieufne, a nawet lękliwe;
♣ lubi patrzeć na własne odbicie w lustrze.
7 miesiąc (niemowlę)
• coraz bardziej lubi pozycję na brzuchu i częściej daje do zrozumienia, iż chce by było wzięte na ręce;
• leżąc na brzuchu podnosi głowę i opiera się na łokciach;
• od czasu do czasu podciąga nogi pod brzuch, co jest pierwszą oznaką raczkowania;
• zazwyczaj siedzi dość dobrze, ale na wszelki wypadek zabezpiecza się przed upadkiem rączkami wyciągniętymi przed siebie;
• koncentruje się na zabawie, doskonali koordynację ruchów, obydwoma rękami chwyta zabawki, którymi stuka lub które pociera o siebie;
• doskonali słownictwo, pojawiają się wyrazy dwusylabowe takie jak mama, dada, baba;
• używa głosu dla przywołania dorosłych;
• uczy się pić z kubeczka, wyciąga rękę po kawałek biszkopta (bezglutenowego), który zjada ze smakiem.
8 miesiąc (niemowlę)
° przedkłada pozycję na brzuchu, wspiera się na rękach, jest to pozycja wyjściowa do raczkowania, dzięki któremu może dotrzeć do przedmiotów znajdujących się do tej pory poza jego zasięgiem;
° potrafi już usiąść, podnosząc się z pozycji na boku;
° siedząc, trzyma plecy prosto;
° sięga po coraz mniejsze przedmioty i chwyta je używając kciuka i palca wskazującego;
° gaworzy, wymawiając podwójne sylaby;
° dosyć dobrze sobie radzi, pijąc z kubeczka i jedząc z łyżeczki;
° reaguje na wyraźne zakazy w formie zwrotu „nie wolno”, próbując je jednak ignorować;
° w stosunku do obcych jest nieufne, najbezpieczniej czuje się przy mamie.
9 miesiąc (niemowlę)
♥ bardzo lubi siedzieć i nie ma żadnych problemów z utrzymaniem równowagi;
♥ staje się aktywne ruchowo, sprawniej i coraz szybciej raczkuje, może się dostać do wielu miejsc;
♥ wstaje, trzymając się mebli;
♥ z przyjemnością bawi się paluszkami, w zabawach poznaje swoje ciało;
♥ zabawki, po które sięga świadomie ogląda i bada bardzo dokładne;
♥ z zaciekawieniem ogląda książeczki i obrazki;
♥ uwielbia wkładanie i wyjmowanie zabawek z koszyka, a potem wyjmowanie ich;
♥ zdecydowanie i coraz wyraźniej wyraża swoje życzenia i potrzeby.
10 miesiąc (niemowlę)
♣ siada z pozycji na brzuchu i samodzielnie wstaje;
♣ podtrzymując się mebli staje przy nich pewnie, a następnie próbuje poruszać się wzdłuż nich bokiem;
♣ uwielbia zabawę w chowanego, przy czym samo chętnie się chowa np. pod pieluszką, którą z wybuchem radości ściąga sobie z głowy;
♣ uznanie i pochwała są dla niego wyjątkowo ważne, potrafi odróżnić pochwałę od nagany;
♣ jest wesołe i otwarte w stosunku do osób, które lubi, rezygnuje natomiast z kontaktów z ludźmi, do których nie żywi sympatii;
♣ dużo gaworzy, zwracając na siebie uwagę dorosłych.
11 miesiąc (niemowlę)
• chodzi podtrzymywane przez rodziców;
• układa klocki lub inne przedmioty jeden na drugim, przyciąga do siebie zabawki lub popycha je przed sobą;
• jest bardzo rozmowne, przy czym raczej używa pojedynczych sylab;
• najczęściej reaguje już na swoje imię;
• mówiąc "mama", "tata", wie, do kogo mówi;
• pije z kubeczka i często chce samodzielnie jeść łyżeczką;
• pochwalone jest bardzo dumne i powtarza czynność, za którą uzyskało pochwałę.
12 miesiąc (niemowlę)
° trzymane za rączki próbuje stawiać pierwsze niepewne kroki;
° szybko raczkując, próbuje dotrzeć do wszystkich zakątków pomieszczenia, w którym się znajduje;
° lubi przedmioty mogące być źródłem głośnych dźwięków np. garnki.
° idąc trzyma się jedną ręką, tak sięga po wszystko, co jest interesujące;
° zaczyna rozumieć znaczenie wielu słów, powtarza niektóre sylaby, wiedząc o kim lub o czym mówi np. mama, tata, hauhau;
° szczególnie mocno zaznacza się więź z rodzicami - dziecko pragnie mieć poczucie bezpieczeństwa.
